Uluslararası Af Örgütü, 150 ülkeyi değerlendirdiği “2024-25 Dünya İnsan Haklarının Durumu” raporunu İstanbul’da düzenlenen bir basın toplantısıyla açıkladı. Raporda, küresel ölçekteki hak ihlalleri ve gelişen otoriter uygulamalar hakkında dikkat çeken bulgulara yer verildi.
AF ÖRGÜTÜ’NÜN BULGULARI
Af Örgütü’nün raporuna göre, Avrupa ve Orta Asya’da din ve inanç özgürlüğü gerilerken, Afrika’da çatışmalar ve kıtlık milyonlarca insanı göçe zorladı.
Üretilmiş yoksulluk, çatışma, siyasi baskı ve iklim krizinden oluşan “zehirli karışım”ın, 2024’te tahmini olarak 110 milyon kişiyi yerinden ettiği vurgulandı. Sudan, çatışmalar nedeniyle yerinden edilen 11 milyonu aşkın kişiyle dünyanın en büyük yerinden edilme krizini yaşadı. Bu durum, Afrika’daki insani krizin boyutlarını gözler önüne serdi.
RUHAT SENA AKŞENER’İN AÇIKLAMALARI
Uluslararası Af Örgütü Türkiye Direktörü Ruhat Sena Akşener, basın toplantısında önemli açıklamalarda bulundu. Akşener, otoriter uygulamaların yükselişi ve uluslararası hukukun zayıflamasının kaçınılmaz olmadığına dikkat çekerek, “İnsanlar, insan haklarına yönelik saldırılara direniyor ve direnecek. Hükümetler uluslararası adaleti tesis edebilir ve etmeye devam etmelidir,” dedi.
Akşener, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) üyesi ülkelerin eylemleri ya da eylemsizliklerinin, uluslararası insan hakları ve sistemini zayıflattığını belirtti. Özellikle, ABD, Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği ülkelerinin, İsrail’in askeri harekâtına verdiği destek bu durumu örnek gösterdi. Ayrıca, güçlü devletlerin uluslararası adalet kurumlarına saldırarak BMGK’yı felç etmeye çalıştıklarını ifade etti.
RAPORDA ÖNE ÇIKAN MADDELER
İSRAİL’İN GAZZE’DEKİ SOYKIRIMI
Raporda, 2024 yılı, İsrail’in Gazze’deki soykırımının canlı izlendiği bir yıl olarak tanımlandı. İsrail’in aralıksız saldırıları sonucunda en az 45 bin 500 kişi hayatını kaybetti, 108 bin 300 kişi yaralandı. Birçok aile tamamen yok oldu. Gazze’nin yanı sıra İsrail, Irak, Lübnan, Suriye ve Yemen gibi ülkeleri de hedef aldı.
SUDAN’DAKİ YERİNDEN EDİLME KRİZİ
2024 raporunda Sudan, çatışmalar nedeniyle yerinden edilen 11 milyonu aşkın kişiyle dünyanın en büyük yerinden edilme krizini yaşadığı vurgulandı. Üretilmiş yoksulluk, çatışmalar, siyasi baskı ve iklim krizi gibi etkenler, dünya çapında 110 milyon insanı yerinden etti. Bu durum, özellikle Afrika’da çatışmalar ve kıtlıkla birleşerek milyonlarca insanı göçe zorladı.
OTORİTERLEŞME VE MEDYA ÖZGÜRLÜĞÜ
Uluslararası Af Örgütü, otoriterleşmenin arttığını ve ifade özgürlüğü ile medya kuruluşlarının yasaklanmasının dünya çapında yaygınlaştığını belirtti. En az 21 devlet, ifade özgürlüğünü baskı altına almak amacıyla yasalar çıkardı ya da yasa teklifleri sundu.
RUSYA’NIN UKRAYNA’YA SALDIRILARI
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırıları, 2024 yılına damgasını vurdu. Bölgedeki insan hakları ihlalleri, küresel düzeyde insan hakları gerilemesinin başını çekti. Ukrayna’daki sivil kayıpların, 2023 yılına kıyasla daha yüksek olduğu ifade edildi.
YENİ TEKNOLOJİLER VE YAPAY ZEKA
Yapay zeka ve yeni teknolojiler insan hakları ihlalleri yarattı. Özellikle bu teknolojilerin, özel hayatın ihlali ve gizlilik sorunları gibi ciddi insan hakları problemleri yarattığı belirtildi.
RAPOR DA SONUÇLAR VE ÖNERİLER
Af Örgütü, raporunda uluslararası hukukun güçlendirilmesi ve otoriter uygulamalara karşı direnç gösterilmesi gerektiğini vurguladı. Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası kuruluşların, insan hakları ihlallerine karşı daha etkin ve hızlı müdahale etmesi gerektiği ifade edildi. Ayrıca, güçlü devletlerin uluslararası adaletin sağlanmasına katkıda bulunmaları gerektiği belirtildi.
2024 yılı, insan hakları bağlamında küresel düzeyde ciddi gerilemelerin yaşandığı bir dönem olarak kaydedildi. Bu rapor, daha güçlü ve etkili bir uluslararası hukuk düzeninin kurulması gerektiği yönünde güçlü bir çağrı yapmaktadır.
Kaynak: AA